|
Không kèn không trống.
Đám tang lặng lẽ đi trên đường Ngă
Tư Sở - Thanh Xuân.
Trong cái đám đông đi sau chiếc xe thiên cổ phủ
đầy mấy ṿng hoa, có những cái đầu bù rối,
có những bộ mặt thông minh nhưng già sọm, có những
người bận những áo quần mỏi mệt, mỏi
mệt như bước đi của họ. Đó là những
ngôi sao của văn học giới ở kinh đô.
Đó là những kẻ mỗi ngày thường làm náo nức,
vui buồn cả một thành thị, cả một nước.
Họ là những nghệ sĩ, những nhà văn, nhà
thơ, nhà báo có tên tuổi hay đương c̣n mờ tối.
Những người thợ cần cù, tận tụy
đương xây đài vinh quang cho một giống ṇi.
Họ cúi đầu đi, buồn nản, ngùi ngùi.
Tôi nh́n họ và nghĩ thầm:
Rồi đến lượt ai đây? trên con đường
này, mới trong ṿng bốn tháng trời, tôi đă tiễn
hai người “về nơi yên nghỉ cuối cùng”. Hai
cái thiên tài lỗi lạc đă để lại nhiều
cho đất nước: 7 Juin 1939, Tản Đà chết
giữa cảnh nghèo, 13 Octobre 1939, Vũ Trọng Phụng
chết v́ bệnh phổi. Cái đám người c̣n lại
sống v́ cán bút, đi cạnh tôi hôm nay thưa thớt,
và không được mấy ai khỏe lắm...
Gió sáng mát mẻ quá. Ánh nắng thu trong suốt và
dịu dàng. Những ruộng lúa hai bên đường
xanh tốt và nặng trĩu bông. Giá như không có chiếc
xe thảm đạm kia, giá
như không có mấy đứa trẻ rắc vàng hồ
lên mặt đường để cho người ta thỉnh
thoảng đạp chân lên nghe răng rắc, th́ có lẽ
nhiều nhà thơ tưởng đó là một cuộc
đi chơi vùng quê trong ngày chủ nhật.
Giá không có người vợ bận sô gai khóc đă lả
người vịn vào kẻ đi bên cạnh mà lê bước. Giá
không có đứa con gái nhỏ mồ côi, xinh xắn và
ngây thơ kia mà người ta bồng trên tay cho theo chiếc
xe tang. Trời! Tôi không muốn nghĩ đến lúc hai kẻ
khốn nạn ấy trở về căn nhà trống lạnh
với đau đớn và túng thiếu ở ngoại ô
Hà Nội. Ngoại ô, quê hương của những nghệ
sĩ nghèo nàn, của những kẻ mang hết tinh hoa của
đời họ để cống hiến, để giải
trí cả một thành thị xa hoa và bội bạc.
Đám đông lặng lẽ đi.
Tôi buồn v́ không thể nói được là tất
cả Hà thành đều có đấy như ư muốn. V́
đám tang này c̣n kém bề long trọng, kém đông hơn
đám tang thi sĩ Tản Đà.
Bẩy giờ sáng người ta đă bắt đầu
đi. Hôm nay chủ nhật. Mà trời lại đẹp
quá! Hà Nội c̣n bận nhiều chuyện khác.
Một người lạ đi cạnh tôi bỗng thở
dài:
- Vũ Trọng Phụng mới 28 tuổi đầu, mà
đă để lại gần hai chục cuốn. Vậy
mà...
Tức th́ một người nữa lên tiếng ngắt:
- Anh ta đă chọn nhầm đất sống. Viết!
Viết làm ǵ nhiều thế? Viết làm ǵ đến ho
lao? Cái xă hội này không đáng được hưởng
nhiều như vậy.
Nhưng, chiếc xe tang đă dừng bánh trước cổng
nghĩa trang rồi. Sao chóng vậy? Có lẽ v́ người
ta đă thuộc đường.
Cái cảnh quen mắt và xé ḷng kia lại diễn thêm một
lần nữa ở nơi này. Những tiếng khóc nổi
lên. Những người phu khiêng chiếc quan tài đi vào
một con đường hẹp, rồi đặt xuống
bên cạnh một cái hố sâu đă đào sẵn. Những
người bạn hữu, thân quyến của người
chết đă xúm đen lại đấy. Một người
ở đám đông, rút trong túi ra một tập giấy
đọc, đọc...
Một người nữa cũng làm y như thế sau
người trước. Người ta rút khăn tay lau
mắt. Người ta cảm động. Người ta
ném những ḥn đất nhỏ xuống huyệt để
vội vàng trở về. Có ǵ đâu! Đám tang Vũ Trọng
Phụng cũng như đám tang kẻ tầm thường
khác đă gửi thịt xương nơi chốn này.
Người gác nghĩa trang hôm nay không tỏ vẻ ǵ khác
cả.
Trên đường về tôi nghĩ đến một
chuyện của Vũ Trọng Phụng viết hồi
chưa nổi tiếng, đầu đề là Chống
nạng lên đường. Tôi tưởng tượng
con người ốm yếu, tàn tật tả trong chuyện
kia chính là Vũ quân. Vũ quân cũng vừa kiệt lực,
chống nạng lên đường. Nhưng đây là
đường vinh quang của những vị bất tử.
Vũ quân đă bước qua khải hoàn môn của các
nhà văn.
Bây giờ th́ Vũ Trọng Phụng không cần phải ở
ngoại ô thành phố đề tránh nạn đắt
đỏ, khó khăn chật vật và mưu hồ khẩu
như Tản Đà khi trước nữa. Đă có một
thế giới thật yên lành đón đợi anh. Từ
nay anh không cần viết nữa. Và, trước căn
nhà lẹp xẹp số 73 đường Cầu Mới,
nếu có một ngày mà đất nước này biết
ơn những người con đă hy sinh cho đất
nước, th́ con cháu chúng ta sẽ có khi được
đọc trên một tấm biển đồng khắc
những chữ này:
“Đây là nơi nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
đă từ trần bốn tháng sau thi sĩ Tản
Đà, ở gian bên cạnh”.
Tao Đàn, số đặc biệt về
Vũ Trọng Phụng, 1939
|