Người Làm Báo Nổi Tiếng Ở Đức

 

Trường Xuân Triệu

 

Vào một ngày cuối hè năm 1997, sau cuộc trúng cử Đệ Nhất Phó Chủ Tịch Ủy Ban "Quản Thủ"[1]  Người Việt Đông Âu, Trần Kế Định, đương kim chủ báo Hướng Tốt ghé qua thăm tôi.

Bên tán cây ngoài vườn, hai chúng tôi uống bia và hàn huyên. Sang chai thứ ba, khi đă nhâm nhi, chúng tôi kể cho nhau nghe cảnh huống xưa nay cuả ḿnh...

Tôi đang dở mạch chuyện lang bang đời tị nạn, bỗng bạn tôi bảo:

- Này bạn "Mơ Mộng" (tên tục của tôi), chỗ anh em với nhau, bạn có thể cho tôi biết nhận xét của bạn về tờ Hướng Tốt và ảnh hưởng của nó trong báo giới Việt Nam ở Đức và hải ngoại?

Được hỏi một câu hơi khó, tôi sinh tư lự một chập, rồi mới trả lời:

- Nếu động viên cho tờ Hướng Tốt th́ bảo là: hay! Nhưng, nếu thẳng thắn góp ư th́ nội dung mới đang ở mức: gần trung b́nh! Và, điều quan trọng nhất: nếu có thể th́ hăy cố gắng truyền cảm chút t́nh cho các độc giả, và cho cả các đối thủ!

Nghe tôi trả lời đủ thẳng đủ cong, đủ gần đủ xa như vậy, Kế Định cũng sinh tư lự hồi lâu...

Thấy bạn tư lự, tôi tủm tỉm, nghĩ: "Nói thật mất ḷng."

Sau mươi phút trầm tư, Định làm ngụm bia dài, hắng giọng, rồi với tay kéo chiếc cặp công tác, lấy ra một cuốn sổ ghi chép to, dày cộm, và đọc: "... Trong những năm sôi động cuả thập niên 1990, do cảnh đời thúc bách nên có rất nhiều người Việt lao động từ các nước Đông Âu chạy sang phía Tây tị nạn. Phần lớn trong số người này đều muốn ở lại nước Đức lâu dài. Nhưng do quy chế tị nạn khắt khe, thành thử đa phần những người Đông Âu xin tị nạn đều bị Chính phủ Đức từ chối. Tuy vậy, không phải tất cả bốn mươi ngàn kẻ tha phương t́m miền đất hứa ấy đều là kẻ dại, và cam ḷng chấp nhận sự "ngược đăi" vô lư kia. Mà, giữa đám người tầm nh́n chỉ vượt có vài bước chân nói trên, đă nảy ra được dăm chàng sớm biết nh́n dài trông rộng, biết cách lo nơi pḥng tránh trước cho ḿnh để khỏi phải quay về quê nhà khốn khó. Có được tầm nh́n đột phá, xuyên thủng không gian, thời gian như vậy, họ liền cùng nhau tham gia chính trị, và có một số đă can đảm lập ra đảng phái cho ḿnh. C̣n số không lập đảng phái v́ nhiều nguyên nhân, th́ cũng t́m đến những hội đoàn có sẵn ở Đức để tham gia, và hoạt động theo chủ trương của đoàn thể đó. Do dám tự đóng căn cước chính trị để đoạt cho ḿnh cái quyền được ở lại đây, nên họ có thừa nghị lực để vượt lên muôn ngàn khó khăn mà họ gặp trong cuộc sống. Mang ư chí dám liều để cứu thân như thế, họ đă t́m học cách thức sử dụng máy móc điện toán cá nhân, và làm ra những tờ báo phản kháng ở mức độ kiêng nể với Đảng. Dù rằng, điểm mặt những tờ báo danh tiếng của người Việt Đông Âu tại Đức đó, hầu như các biên tập viên cuả nó chỉ giàu nhiệt tâm mong được tị nạn chứ chưa hề có đủ ư thức chính trị, và cũng chẳng dám dấn thân đ̣i Đảng Cộng Sản Việt Nam phải thay đổi chính trị độc tài. Thêm nữa, hầu như họ thiếu luôn cả kiến thức chuyên môn về ngành báo chí, c̣n lập trường tranh đấu th́ không nhất quán chống Đảng nên nội dung các tờ báo của họ đều giản lược và nặng chất lá cải. Dù vậy, trong số ít c̣n lại, cũng có một số chủ bút có được khả năng trung b́nh về viết, nên cũng tạo ra bản sắc độc đáo cho ḿnh."

Đang đọc băng băng, chợt Định đột ngột ngừng bài phóng sự, tu một hơi bia rơ lâu.

Sốt ruột v́ muốn nghe thêm cái xảy ra sau đoạn thiên phóng sự bị ngắt, tôi liền giả tảng khích tướng, để Định kể tiếp:

- Nếu chỉ có vậy th́ chẳng lấy ǵ làm ly kỳ. Tớ nghe dư luận họ đồn, th́ cứ tưởng cánh làm báo Đông Âu nhà ḿnh ghê gớm lắm.

Hắng giọng v́ sặc bia, chùi vội mép, Định phán:

- Sao lại không gớm? Cộng toàn thể hơn trăm tờ báo các loại, hàng tháng không có tới vài trăm số báo lưu hành trong nội bộ ấy à! Mà sao cậu cứ ngắt mạch văn tường thuật của ḿnh thế?

- Ờ... ờ... Cậu kể tiếp và đọc tiếp đi. Tôi xin nghe.

Bỏ ly bia đang uống xuống bàn, Định không cầm sổ ghi chép để đọc nữa mà chuyển sang văn diễn thuyết:

- Với bức tranh báo chí Đông Âu đa dạng như vậy, xét ra chỉ có vài ba tờ báo đáng gọi là báo mà thôi! Ví dụ: đầu đàn, có tờ Tia Chớp, do một cựu cử nhân Sư Phạm là Nguyễn Âm Vang làm chủ. Phó đàn, có tờ Cánh Nhạn, do cựu kỹ sư trường Bách Nghệ là Đậu Góp làm chủ bút. Nhưng, trung tâm ṇng cốt báo chí Đông Âu ở Đức, th́ lại chính là tờ Hướng Tốt do ḿnh lập ra và toàn quyền đảm trách. Phải nói, trong ba tờ báo kia, th́ tờ Hướng Tốt cuả ḿnh là xông xáo và táo tợn nhất trong nghề. Đến nỗi, một số anh chị em Đông Âu cứ đùa gọi ḿnh là: "Đầu lĩnh Trần Kế Định ơi, sao anh lại có bút hiệu là Gió Lặng? Sao anh lại dùng tới gần hai chục bút danh để viết những bài quấy rối thiên hạ? Có phải là nhờ h́nh thể đặc biệt theo sách tướng, như: tầm cao tới 1m 72, cân nặng tới 75 kg, giữa ấn đường có nốt ruồi to đen ś, mắt rắn, hàm răng đổ quặp vào họng mà tư tưởng, chất mánh, và phẩm lượng những bài viết của anh đă nặng mùi đào xới thiên hạ, không? Hiện, anh đang có chương tŕnh ǵ lớn lao th́ hăy cho anh em theo với!"...

Tóm lại, cứ theo những lời vui đùa chứa đầy sự thật đó mà suy ra, th́ cách thức viết báo của ḿnh hẳn phải nổi trội và khác biệt thiên hạ lắm, nên mọi người mới không buồn chú tâm, không buồn b́nh luận về hai tờ Tia Chớp và Cánh Nhạn v́ sự tàng tàng trong sự nghiệp của nó, mà cứ tập trung vào tờ Hướng Tốt mới hay! Thú thực với bạn "Mộng Mơ", điểm rất chung khi mới chập chững ra báo, th́ ḿnh cũng không khác ǵ tay nghề của các đồng nghiệp nói trên. Nghĩa là, cũng dành thời gian để tập viết, và luyện công phu cho những miếng xă luận, chính trị luận, tường thuật luận được vững. C̣n về thơ, vè, hay chuyện dài, chuyện ngắn, tiểu thuyết, phê b́nh văn học th́ ḿnh chưa buồn dành thời gian học thêm như hai tay chủ bút kia, v́ sợ học nhiều quá nó... nó loăng! Nhưng, có một điểm riêng, rất riêng mà hai đồng nghiệp nọ bước đầu tuy hơn về tài văn nghệ nhưng lại tỏ ra không theo kịp ḿnh, đó là miếng sử dụng sức người, tài lực cuả người để xây dựng cơ đồ sự nghiệp, do vậy họ vất vả hơn ḿnh rất nhiều.

Thấy Định dẫn vào trọng tâm câu chuyện, tôi vội rót bia, đặt vào tận tay:- Uống đi! à, mà chuyện gian lao ấy như thế nào nhỉ?

- Số là, vào cuối xuân năm con khỉ (1992), trong lần du chơi ở thành phố sinh viên Goettingen thuộc miền Trung nước Đức, ḿnh làm quen được với bác sĩ Trần Thịnh, vốn đang thực tập tại pḥng mạch cuả đồng nghiệp anh ta ở đó. Sau buổi gặp đó và những lần tương giao tiếp theo, hai tư tưởng lớn chúng ḿnh gặp nhau. Và khi ḿnh tŕnh bày tâm huyết phụng sự cho nền dân chủ, cộng với tài thuật nghề báo cuả ḿnh, bác sĩ Trần đi đến quyết định: "Tôi sẽ xin ư kiến lănh đạo đảng chính trị cuả tôi. Và nếu không có ǵ thay đổi, chúng tôi sẽ cùng đóng góp tài lực với các bạn để xây dựng một tờ báo ngoại vi, hậu thuẫn cho công tác chung cuả chúng ta." Thế là, sau khoảng vài tháng từ buổi tỏ rơ chí khí cách mạng, bằng quyết tâm của nhà chính trị giàu nhiệt huyết ấy, mà vào đúng mùa đông năm đó (tháng 11. 1992), tờ Hướng Tốt ra đời "dô phột"[2], với đầy đủ sự ủng hộ tiền bạc, phương tiện, tinh thần của anh ta và của đảng "Sao Trắng". Và, để cho hợp cách, tất nhiên ḿnh đă nhường lại anh bác sĩ cái chức Chủ nhiệm báo Hướng Tốt, c̣n ḿnh chỉ làm Chủ bút. Và, để pḥng xa cho việc tị nạn, ḿnh đă tuyên thệ dưới lá Cờ Vàng và đảng kỳ Sao Trắng: "Tôi nguyện là đảng viên trung thành cuả đảng!"...

- Ồ! Mưu lược! Giỏi!

- Chưa đâu. Hăy nghe ḿnh kể nốt gian khó ban đầu! Cái dân Đông Âu nhà ḿnh vốn toàn con nít.

- Sao lại con nít? Tôi nhè cả ngụm bia uống dở chừng xuống băi cỏ, vội phản kháng.

- Cậu buồn cười thật, toàn chen ngang. Con nít ở đây không phải là c̣n cởi truồng, là hỷ mũi chưa sạch, là chưa biết yêu đương làm t́nh, mà là ư thức chính trị chưa có, hay có mà chưa trưởng thành!

- Chà chà! Chí Lư... Chí Lư.

- Bởi vậy, ḿnh phải khôn khéo vận động nhân dân tị nạn từ gần tới xa. Bước đầu tại xóm, ḿnh giảng cho những người sống cùng nhà về nghề làm báo đối lập- một miếng lừa nước Đức để xin cư trú chính trị của ḿnh. Ai thổ lộ: -"Tôi không biết viết báo?" Ḿnh bảo: -"Không lo, tôi viết giúp!" Nếu ai thực tế hơn mà hỏi đến tiền nong? Ḿnh bảo: -"Tùy thiện chí, tôi không ép!" Kẻ lo xa hơn, hỏi: -"Có chắc được tị nạn không?" Ḿnh nói: -"Rất chắc!" Riêng ai lo xa hơn nữa về tính mạng: -"Ngộ nhỡ chính quyền trong nước biết tôi chống họ, th́ sao?" Ḿnh liền thậm thọt rỉ tai xoa dịu: -"Đừng sợ! Đă có tôi lo cho." Với bài bản ấy, mới vào đợt một chiến dịch, ḿnh đă thu luôn được năm chú vào báo. Nhờ giời, họ đều là những thanh niên mới lớn, trạc khoảng có hai mươi hai mốt, nên dễ tin tưởng lời dạy "lo thân- cứu đời" của ḿnh. Tất, họ rất yên tâm, vui làm quân binh, và chịu đóng góp tiền bạc, công sức cho thủ lĩnh làm báo.

- Tài Thật! Tài Thật! Giỏi! Giỏi! Giỏi! Đúng là anh hùng tạo nên thời thế!

- Khoan nào! Khoan nào! Chưa hết! Mặc dù cố tâm dụ khị thiên hạ như vậy, và phải cất công chạy ô tô đến tận các vùng phụ cận miền Trung Đức, Nam Đức để quảng rao nghề báo với người Việt Đông Âu c̣n đang lơ ngơ về chuyện tị nạn, nhưng suốt cả năm tiếp theo mà ḿnh cũng chẳng rủ thêm được "sĩ phu" nào xin vào làm "phóng viên" dự bị để đóng tiền báo, hầu cho ḿnh có cơ rủng rỉnh "tay nải" nữa. Đă thế, suốt ba năm ra báo dài đằng đẵng mà việc tị nạn của ḿnh lại cứ nhũng nhẵng dài thêm. Trong khi đó, như lửa đổ thêm dầu: đầu tiên là "thằng bờm"- một gă vắt mũi chưa sạch được toà cho hưởng cái "bát"[3] theo điều luật 51[4]; tiếp đó, hai gă tương tự cũng được luôn quyền cư trú như trên. Vậy mà riêng ḿnh vẫn cứ tuyệt vô âm tín... Thế mới biết cái thời thế và vận mệnh con người nó mới quan trọng làm sao!

- Được giúp đỡ nhiều như vậy, lư ǵ sau này cậu lại đả kích nhóm bác sỹ Trần Thịnh và Lá Cờ Vàng Ba Sọc Đỏ dữ thế?

- Tớ sẽ nói sau. Đừng có chặn ngang! Mất nhiều thời gian ṿng vèo kiếm nơi dựa dẫm như vậy, ḿnh thấy rất chán nản. Nhưng dẫu sao ḿnh vẫn c̣n khôn mà biết tận dụng thời gian chưa sinh lợi đó để làm quen với các nhân vật hàng đầu của vài tổ chức chính trị hải ngoại. Quen họ rồi, ḿnh hiểu được rằng, theo họ th́ không ăn thua, cái thời của họ c̣n lâu lắm, mà cái thế hiện tại cuả họ đă yếu lại c̣n phân chia và cắn cấu nhau như đám khỉ bị nhốt chung chuồng, nên ḿnh t́m đến một nhà cách mạng lưu vong nổi tiếng khi đó là chú Lạc Như Bùi.

- Tuyệt diệu! Tuyệt khôn!

- Trong tương tác giữa hai bọn ḿnh, một già một trẻ, một cao một thấp, và tuy rất chênh lệch nhau nhưng ai cũng sớm t́m được ra sức mạnh của nhau. Chú Lạc, vốn ḍng thượng quan trong triều nhà Nguyễn. Nhờ có cha đẻ và bác ruột sớm biết giác ngộ cách mạng, từ quan theo Đảng từ hồi Việt Minh đánh cướp chính quyền cuả giáo sư Trần và hạ bệ vua Bảo Đại, nên chú cũng noi theo gương sáng ông cha, xin Đảng cho đi kháng chiến. Là người biết nói tiếng Pháp và có học vấn khá cao, chú đă đóng góp rất nhiều cho công tác xóa nạn mù chữ trong quân đội nhân dân Việt Nam lúc bấy giờ.

Ḥa b́nh lập lại, chú về công tác trong Tổng Cục Chính Trị Quân Đội ở Thủ Đô. Tới năm 1967, chú đă là người được Đảng giao nhiệm vụ rà xét nội dung những số báo cũ mà bọn Xét Lại Chống Đảng nằm ch́m trong Ban biên tập báo Quân Đội Nhân Dân đă viết. Sau thành tích chống nội phản đó, chú được thăng cấp từ thiếu tá lên trung tá, và c̣n được Trung ương cử đi Phái Đoàn Bốn Bên ở Trại Da-vit, nằm giữa Tân Sơn Nhất mới oai. 

Chưa dừng cái oai ở đó, vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, chú c̣n dẫn đầu đoàn quân vào dinh Độc Lập, gặp Dương văn Minh và cái Chính phủ bù nh́n cuả hắn. Thậm chí, chú c̣n được thay mặt Đảng nhận sự đầu hàng cuả viên đại tướng to béo gấp đôi chú cơ.

Công lớn, và c̣n trung thành theo Đảng suốt nửa thế kỷ như vậy, thế mà số chú vẫn cứ lận đận làm sao, chú chỉ tiến lên đến hàm đại tá, chức Phó tổng tập tờ báo "Phi Nhân" là dừng. Trong khi ấy, bao đứa gốc nông dân ṇi, nhờ theo Đảng mới được vào học bổ túc hệ xóa nạn mù chữ ở trường quân chính do chú phụ trách, th́ lại lên đến tướng, thêm phẩm ủy viên trung ương, hay làm tới chức bộ trưởng, thập chí có đứa lên tới ủy viên Bộ chính trị..

Tức khí trước cảnh bất công như vậy, nên khi thấy băo Đông Âu nổi lên và quật ngă cả khối cộng sản xứ đó, chú gặp lại chữ Thời, liền mặc tuổi đời đă xế, bước theo tiếng gọi non sông..., chạy sang Pháp quốc đ̣i phục thù chí hướng lầm lạc thời trẻ cuả ḿnh.

- Thế rồi chú ấy ra sao?

- Hượm hẵng. Đừng vội! C̣n ḿnh, thú thực ḍng dơi cũng chỉ b́nh dân. Và, dù ông bố ḿnh đă làm tới chức huyện ủy viên từ thời kháng chiến, nhưng sau ḥa b́nh do ông bước nhầm cửa ngách nên cũng bị chịu thiệt tḥi như cảnh chú Lạc. Nghĩa là, cứ làm cán bộ nhóc nhóc trong tỉnh ít năm, rồi lại đổi sang vài ba cơ quan tương tự mà vẫn không được đề bạt. Lận đận như thế suốt hai thập niên, ông thân sinh ḿnh sớm bị lao lực và hư thần kinh, nên đành đi theo tiếng gọi về âm của Bác. Thấm thía trước cảnh dang dở của ông, nay ḿnh biết sống thực tế hơn ông, như bạn đă thấy.

- Th́ cậu đă nói tớ nghe hết đâu!

- Vài năm trước khi bức tường Bá Linh sụp đổ, ḿnh đă kịp lo, chạy xuất ưu tiên cho cô vợ sang lao động ở Đức. C̣n ḿnh th́ yên tâm ở nhà chịu bề túng bấn, lấy vui từ cảnh gà trống nuôi con và đợi chờ nàng. Cho vợ đi làm thuê xứ người như vậy, ḿnh những tưởng đời sẽ khá lên nhờ vận tiết kiệm tiền Mác Đông Đức (Ostmark) và những thùng đường trắng của vợ gửi về. Ngờ đâu ḿnh nghe phong thanh: "Đứa nào dại mà cho vợ sang Đông Âu lao động, th́ khác ǵ để xe cúp ở Bờ Hồ mà quên không khóa." Tá hỏa tam tinh, ḿnh đành bán nhà, dắt ngay con gái vù sang nước Đức, vừa chạy nghèo trốn khổ, vừa đi t́m cô vợ. Thật hú vía! Thấy em rồi, biết em cũng chỉ mới bồ bịch sơ sơ dăm gă, nhưng lại sáng giá v́ có da có thịt hơn cả lúc chưa đi làm thuê, ḿnh mới yên tâm. Đoàn tụ nhau rồi, ḿnh chui ngay vào tị nạn, c̣n cô vợ ḿnh th́ vẫn kiên cường giữ xuất thợ khách tại Đức để pḥng xa.

- Chà, cao kiến! Khối tay không biết như vậy mà làm. Ai đời, đón vợ, đón chồng sang Đức mà chẳng tận dụng tư bản đang giăy chết nó nuôi, cứ phải cật lực đi làm nuôi nhau. Cậu thật khôn ranh hơn thiên hạ quá nhiều!

- Hai chú cháu ḿnh, tuy hai cảnh huống khác nhau như vậy, nhưng vốn cùng chung tư tưởng cứu nước nên khi gặp nhau th́ như diều với gió. Này nhé, chú Lạc dù đă sang tuổi bẩy mươi mà vẫn bỏ cảnh điền viên yên phận tuổi già để dấn thân đ̣i Đảng phải trả tự do dân chủ cho dân cho nước. C̣n ḿnh th́ sớm biết tạo ổn định bằng việc mượn tay tư bản giăy chết nó nuôi, rồi khi c̣n đang phải chờ tị nạn th́ ḿnh học nghề làm báo, kiếm cái vũ khí lư luận, dùng nó để phê phán những cha Quốc gia theo nền tự do tư sản. Một công đôi việc như vậy, ḿnh đă tiếp tục thực hiện lư tưởng ông già đă đi, sau nữa nếu được phỉ chí th́ ḿnh cũng sẽ leo cao một khi thời thế đổi thay. Do mang tâm đắc dạ như vậy, ḿnh sớm t́m đến chú và kết mối tương đồng. Vậy là tớ đă giải thích tường tận và trả lời cho thắc mắc cuả cậu khi mới gặp tớ rồi nhé!

- Cảm ơn cậu đă cho tớ biết rất nhiều sự việc.

- Có được quan hệ và được chú Lạc cấp nhiều thông tin trong nội bộ đảng cộng sản, ḿnh liền nhẩm tính chiến lược đấu tranh trên mặt trận báo chí. Đang mang nặng suy tư như vậy, bỗng ít bữa sau nổ đùng một cái.

- Cái ǵ mà gớm vậy?

- Từ từ nào! Đó là Hiệp định hồi hương Đức-Việt kư ngày 14 tháng 7 năm 1995. Nó như tiếng sét vang lên giữa buổi trời xanh, làm tỉnh ngộ một số người Việt Đông Âu, và họ nhanh trí t́m nơi pḥng tránh. Do chữ thời đưa cái nhân ḥa đến cho ḿnh như vậy, nên chỉ dăm tháng, tờ Hướng Tốt đầy ắp những người nhỏ to điện thoại, đơn thư, xin ḿnh cho phép nộp tiền, miễn là được vào làm "phóng viên thường trú" tại Đức. Và, trong cảnh phúc lại trùng lai ấy, vào cuối năm 1996 ḿnh lại được ṭa án Đức cho phép tạm dung tị nạn theo Điều luật 51.

Cầm chắc "quả Bát" trong tay xong, thấy đă đủ yếu tố căn bản cho đời hoạt động cách mệnh rồi, ḿnh bắt đầu dùng những bút danh: Tớ Khiển, Hành Hoang, Gió Lặng... để phê lá Cờ Vàng, moi mặt yếu kém và sự thất thế trong quá khứ cuả khối người Quốc gia trên tờ Hướng Tốt, nhằm sau này c̣n ngả về quê thăm nhà chớ!

- Sao cậu lại nỡ ác tâm như vậy? Chí ít ra, họ cũng là lực lượng chống đối cộng sản chớ.

- Biết rồi! Khổ lắm! Nói măi! Nhưng ḿnh không đả kích họ như vậy, th́ hóa ra làm hỏng hết chiến sách của ḿnh hay sao? Thực hiện đấu sách bắn trực diện đó xong, thấy ăn tiền và đắc dụng cho việc gây nhiễu dư luận của ḿnh rồi, ḿnh liền cắt phéng cái chức chủ nhiệm hờ tờ Hướng Tốt mà anh bác sĩ Trần Thịnh đang được giữ, giao nó cho một chú đàn em đảm thay, thế là đủ ơn!

Nghe đến đây, sợ Định lan man, tôi vội định hướng mạch chuyện cho bạn:

- Nếu vậy th́ cậu cũng chỉ ăn quẩn cối xay, có ǵ lớn lao đâu?

- Sao lại không? Hành lộ theo kim chỉ hướng như vậy chưa phải đă hết, ḿnh c̣n đi thêm nước cờ hay hơn cái việc làm báo, đó là công khai cổ suư thành lập Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu.

- Cậu nói vậy, th́ ai mà chả làm được cái việc vơ mồm ấy!

- Từ từ, ḿnh sẽ kể rơ. Như ông đă biết, ở nước Đức này chỉ có mấy anh hải ngoại: Liên Minh, Mặt Trận, Cộng Đồng..., và nhóm chính trị mạo danh là Đảng Bộ... nọ kia cuả bác sĩ Trần Thịnh, nhưng xét toàn hữu danh vô thực! Thế mà các cha lại muốn kéo bốn chục ngàn Đông Âu chúng ḿnh theo đường chống Đảng, rồi lại đ̣i cầm trịch dẫn đường chống Cộng mới ức.

Tâm lư chung th́ như vậy, nhưng như ḿnh đă kể, ở đời ai chẳng muốn nổi danh, do đó ḿnh thấy không thể cho họ tung tác! V́, một là các cha Quốc gia họ có đại diện cho những anh em phía ta đang ở trong nước đâu. Mặt khác, bọn ḿnh cũng muốn có một lực lượng riêng như cuả Việt Minh ngày xưa chứ! Khi đă xác định rơ tầm chiến lược lâu dài rất quan trọng ấy rồi, bọn ḿnh đă bảo nhau: "Ta phải chia thế Tam Quốc! Chẳng ḥng là Tào- Ngụy, th́ cũng phải là Thục- Lưu, nếu xoàng nữa th́ cũng phải là Ngô-Tôn!" -Ḿnh kể cậu nghe từa tựa như vậy, xem có đúng không?

Tôi không muốn trả lời v́ sợ làm bạn mếch ḷng mà ngưng nói chuyện, nên cứ giả tảng phớt lờ, và uống bia ừng ực cho trôi nỗi buồn.

Thấy tôi không nói, Định dương cặp mắt hanh hanh vàng, chép chép cái miệng khắc kỷ có hai hàm răng quặp sâu vào họng, kể tiếp:

- Trước khi lên kế hoạch hành động, ḿnh lập danh sách các nhóm chính trị và báo chí ở Đức. Phía tờ Hướng Tốt cuả ḿnh đă có chính xác ba chục "phóng viên" các loại. Ấn bản hàng tháng khoảng trăm rưởi tờ báo. Bên tờ Cánh Nhạn, tay Bằng Râu vốn gốc nhảy múa trên sàn diễn, chỉ thạo nói nhăng, chứ viết lách và lư luận th́ toẹt, thậm chí chỉ nội lá thư trao đổi mà viết cũng chưa nên thân! Được cái, nó sẵn có nhóm "Tổ Chức Dân Chán Việt Nam", với khoảng dăm chục hội viên chờ xin tị nạn. Hàng tháng, nó cũng xuất được khoảng hai trăm tờ báo ǵ đấy. Thế là, ḿnh liền chú tâm vào nó hàng đầu, và tạm liên kết. Bên tờ Tia Chớp của tay Nguyễn Âm Vang th́ coi như chẳng ăn nhằm. Bởi v́, cũng do tranh chấp danh vị trong đảng; lại có tṛ thọc gậy bánh xe của tay phó tiến sỹ "đội nón" Thế Vịt thọc vào, mà đảng trưởng tờ Tia Chớp đă hất bay chủ bút Âm Vang, trao quyền cho Thế Vịt. Vả lại, thấy tụi nó toàn bọn cứng mặt, tớ không thèm! Bên tờ Tổ Quốc cuả đảng "Dân Chúng Hành Động", do tay Quang Chiến và Bá Cẩn làm chủ là bọn đang mạnh, có thế vươn lên trong khối Đông Âu. Hiện nay, nhiều thành viên đảng này đă được ăn lộc công nhận tị nạn, đó là nhờ vào tai họa cuả hơn chục thành viên đảng bị nhà đương cục Căm-pốt bắt trả về cho chính quyền Việt Nam. Thấy Chính phủ Đức ưu tiên cho nhiều thành viên nhóm Quang Chiến- Bá Cẩn tạm dung tị nạn, nên dân tị nạn nhà ta đổ xô theo chúng rất đông. Hiện, bọn nó đang có trong tay một nhóm người rất xộp. Nhưng nếu mà dụ chúng quay lại với ḿnh th́ khó dụ quá, v́ chúng đă bị ḿnh độc tài và chơi xấu hồi làm "phóng viên" của tờ Hướng Tốt. Thôi, đành để chúng sang một bên và t́m kế làm yếu chúng đi vậy. Bên tờ Đến Đích cuả tay Trẻ Lâu th́ khó chơi nhất. Hắn vốn không chăm đi làm kiếm tiền, chỉ chuyên ở nhà làm vè, viết báo, viết truyện mắng Đảng. Ḿnh đă ngó hắn suốt cả hai năm 1993- 1994, và phải có một cam kết với hắn: "Nếu ông tham gia tờ Hướng Tốt th́ bài vở sẽ viết thả phanh." Ḿnh dử hắn như vậy, nhưng khi hắn vào báo rồi, ḿnh chỉ "ưu tiên" cho viết trong mục lấp chỗ trống, và chỉ toàn viết bằng... vè, chứ mục chính luận th́ ḿnh toàn quyền! Thực ra, th́ đấy đă là may lắm cho hắn đó! Chứ c̣n những biên tập viên ú ớ khác th́ ḿnh chỉ thí cho ba, thậm chí năm chú đứng chung tên trong một bài báo rỗng tuyếch, miễn thu được tiền. Sau mưu chước đó của ḿnh, hắn đă biết phận nên chuồn một mạch ra làm báo riêng. Hiện, ḿnh cũng chưa biết xử trí tên này thế nào? Thôi, đành chờ đến khi nào có cơ hội, tớ sẽ oánh cho nó sập tiệm.

C̣n lại, tất cả những tờ như Thanh Niên, Ngôn Luận, Dân Ta, Chân Vừng Dương Mới, Tuổi Già, Phục Hứng, Tờ Tin Nước Đức [5]... th́ đă do phe Liên Minh "Phóng Khoáng"[6] điều khiển hết rồi. Thôi ḿnh đành t́m cách lũng đoạn bọn ni sau vậy. À, c̣n riêng những tờ như: Đ̣i Cháo Cho Việt Nam của chàng Lê văn Chấm, Hoài Vọng cuả tay Đinh văn Lẽ, và một lô những tờ báo "túi" khác đến ḿnh cũng chưa thuộc được tên chúng th́ trông đợi cái ǵ vào những ngữ đó? Thôi, biến chúng làm kẻ phụ lực cho ḿnh, tấn cánh Quốc gia là đắc sách nhất! Miễn cuối cùng, ḿnh dương được cái oai danh là đại điện cho bốn mươi ngàn người Đông Âu tị nạn ấy lên, và đoạt được cái chức chủ tịch th́ là tuyệt hảo. 

- Cậu tính kỹ thế, cớ sao cậu lại trúng mỗi phó chủ tịch Ủy Ban Điều Hợp Người Việt Đông Âu?

- Việc này vốn rất oái oăm. Mặc dù ḿnh đă vận động hành lang và cử một số anh em "cầm ống đu đủ" cho ḿnh vào hôm bầu cử cái Ủy Ban ấy, nhưng do tay B́nh Râu nó cáo già, nó biên giấy mời tay Trẻ Lâu cuả tờ Đến Đích đến tham dự. Trong cuộc bầu bán, tay này nó tinh, thấy tṛ dàn cảnh để đoạt chính danh cuả bọn ḿnh, nó liền nêu những thắc mắc về quyền đại diện, về những quy định bầu bán chức chủ tịch và phó cuả Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu. B́nh Râu đứng lên giải thích, tay đó chộp luôn cơ hội, mắng ḿnh là kẻ thiên tả và c̣n gian lận khi làm báo Hướng Tốt. Sau cuộc họp bầu bán, ḿnh bị thụt mất hai phiếu nên tay B́nh Râu sơi mất cái chức đó, v́ vậy ḿnh đành xuống làm chức phó (giọng Định lộ rơ nỗi tức bực).

- Chẳng sao. Thế các cậu đă làm được ǵ đáng kể sau khi cho ra ḷ cái Ủy Ban đó?

- Nhiều chứ! Bọn ḿnh chống lại quyết định Chống Văn Hóa Văn Nghệ, Chống Ḥa Hợp Ḥa Giải cuả các nhóm Quốc gia tại Đức và hải ngoại. Đồng thời, bọn ḿnh c̣n mở rộng quan hệ hành lang để t́m đối trọng, như liên kết với "Nhóm Thông Lớn" ở Pháp. Và, quan trọng hơn cả, là mời được cả ông Giám đốc "Đài Tra Tấn Thái B́nh Dương" sang thăm và dự Hội Thảo Báo Chí của Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu lần hai vừa qua. Tại cuộc hội thảo này, ḿnh c̣n lồng một chủ đề có tên "Lỗ kính trẻ 1997" để trưng những ảnh do ḿnh và thân hữu chụp. Riêng bức "Ba que xỏ lá" cuả ḿnh đă gây sốc cho khối ông Quốc gia. Và, ngoài những cú lớn mà ḿnh đă kể, ḿnh c̣n in, phát hành và phát động chiến dịch cổ suư cho cuốn "Gà Cùng Một Mẹ" của chú Lạc, một nhân tài phe ḿnh luôn ngưỡng mộ.

- Cậu hăy giải thích cho ḿnh rơ, bức ảnh cậu nói gây sốc cho người Quốc gia, th́ có ǵ lạ?

- Ông không hiểu sao? Chú Lạc từng viết nhiều bài trong tờ Hướng Tốt, giúp báo có đông bạn đọc. C̣n ḿnh chuyên phê Lá Cờ Ba Sọc, phê những người theo Pháp, Nhật, Mỹ chống lại đảng và nhân dân. Ḿnh nói rơ, rằng những thành phần đă có tội, đă thua chạy và hư nát như vậy, nay cần bỏ đi! Thấy bị dư luận hải ngoại phản ứng mạnh, ḿnh chuyển kế khác. Sau khi thai nghén dài dài, ḿnh liền lấy h́nh ảnh úa vàng cuả lá phong đỏ đang rụng, cho ba cái que nhọn đâm toạc, thế là được một pha ảnh kinh hồn và đặt tên là "Ba que xỏ lá". Sau đó, ḿnh cho đăng trong báo Hướng Tốt, và đưa ra triển lăm ở cuộc họp Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu.

- Cậu phê phán Lá Cờ Ba Sọc và họ như thế th́ cậu nghĩ thế nào về sự lệ thuộc cuả đảng cộng sản Viện Nam với Nga- Tàu c̣n hơn gấp nhiều lần sự lệ thuộc mà họ đă chịu với Pháp, Nhật, Mỹ?

- Biết rồi! Khổ lắm! Nói măi! Ông có nhớ, ḿnh đă nói đây là tâm cơ mà lỵ!

Thấy bạn như vậy, tôi mát mẻ:

- Ờ, cậu kể tiếp đi, không lại mất hứng.

- Ḿnh cho ông biết, tất cả những việc ḿnh đại diện cho nhóm của ḿnh không hề dừng lại ở đấy đâu nhé! Ḿnh sẽ cùng bạn hữu tạo cho bốn chục ngh́n dân Đông Âu phải mặc cảm với người Quốc gia. Và, nếu mà Việt Nam đa nguyên trong sự chi phối của Đảng, th́ ông cứ thử tưởng tượng mà xem, sẽ có những ǵ xảy ra?

- Tớ không phải là người cao kiến và ít quan tâm tới những việc tày trời đó. Nhưng nếu cậu đă thích như vậy, th́ kể xem sao? Tôi vẫn giận, và gắng giả đ̣ không chú ư đến chuyện Định đang nói.

- Này Mộng Mơ! Là chỗ anh em với nhau, tớ khuyên cậu hăy bớt mơ mộng và bơn bớt rượu bia đi! Cậu đếch chịu theo dơi và suy luận thời sự. Rơ như ban ngày như vậy mà cậu vẫn c̣n chưa buồn hiểu ra sự thật. Nghe đây: hiện nay dư luận trong nước chưa hiểu và chưa có mấy đồng t́nh với việc chống Đảng của người Quốc gia từ năm 45 đến nay, nên dù đă chán Đảng mà người dân chẳng hề tin tưởng họ. Đó chính là lợi điểm cho Đảng và những nhóm thiên tả ở trong, ngoài nước chúng ḿnh. Vậy th́, tại nơi hậu phương của họ, hiện có bốn chục ngh́n anh em chúng ta, tại sao ḿnh không cấy thêm vào đầu anh em ḿnh cái tinh thần ngờ vực những người Quốc gia kia đi. Làm tốt việc đó, tức là ḿnh đă "tiêm thuốc" để anh em Đông Âu đề kháng lại họ, và tất nhiên sẽ không hợp tác với họ.

- Trời! Tôi kêu to thật sự, chứ không phải là giả tảng nữa.

Thấy tôi sửng sốt, Định lại đắc ư:

- Hiểu ra rồi chứ?

- Hiểu rồi! Nhưng tớ hỏi cậu, cậu ôm mộng lớn như vậy, mà khi những người có tâm huyết, có khả năng đă nhiệt t́nh đến với cậu để cùng làm tờ Hướng Tốt, th́ cậu lại khống chế họ?

- Ông lại không hiểu rồi. Ḿnh đă làm những việc đó với cánh vào báo, v́ mâm xa th́ chưa dọn, miếng mỡ th́ đúng tầm tay, không bốc lấy, nhỡ cơ hội qua đi th́ không ǵ dại bằng.

- Thế rồi cậu sẽ đối xử như thế nào với cánh "phóng viên" đóng tiền vào báo để ḥng tị nạn ở Đức như cậu, nhất là trong cương vị Phó chủ tịch kiêm Trưởng ban báo chí cái Ủy Ban kia?

- Mặc xác họ chứ! Ḿnh không quen công không cho đời. Nhất là hiện nay, chính quyền nước Đức cũng đă khôn ra, bác bỏ gần tuyệt đối đơn xin tị nạn lần hai của bọn họ. Nhưng dẫu sao, bọn ḿnh vẫn cứ dùng họ như đă hoạch định trước đây.

- Khá. Cậu biết lo cho đại sự, biết sống thực tế hơn, và lại c̣n giỏi hơn cả ông thân sinh nhà cậu. Đúng là "Con hơn cha là nhà... mất phúc!"

...

Sau buổi nghe Trần Kế Định tâm sự và trao đổi với ḿnh, tôi hơi bị giác ngộ chính trị nên chú tâm theo sát t́nh h́nh cái nhóm gọi là Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu mà dù muốn dù không tôi cũng phải chung tiếng với họ. Nhưng rồi, mới được khoảng gần một năm th́ nội bộ của Ban lănh đạo Ủy Ban "Quản Thủ" Người Việt Đông Âu đă xung đột lớn v́ quyền lợi. V́ thế, Kế Định đành làm một việc chót cuối để khẳng định sự sáng suốt của ḿnh, bằng cách, đúng vào ngày tổ chức Đại Hội lần ba Ủy Ban "Quản Thủ", đă cử một đại diện đến dự. Tại cuộc tham luận, viên đại diện ấy đă đọc một lá thư của bạn tôi, nó có nội dung xỉ mắng vị Chủ tịch Ủy Ban: "Này B́nh Râu! Ngươi đă phỗng tay trên của ta. Ta sẽ loan báo với thiên hạ rằng ta đă rút lui, chứ không thèm buồn tham gia cái Ủy Ban Rỏm chỉ có vài mống cá mương mà ngươi và ta khổ tâm tạo dựng ấy nữa!"...

Rồi, như chưa đă cơn uất qua bài phát biểu do viên đại diện thực hành tại cuộc họp nói trên, trong số Hướng Tốt tiếp theo băo đạn lại trút ào ạt xuống B́nh Râu và đồng bọn trong Ủy Ban. Mà, dù bài viết thuộc bất kỳ "phóng viên" Hướng Tốt nào đứng tên, th́ nó cũng do bạn tôi chấp bút toàn diện. Đấy là ngón nghề của bạn mà lỵ!

... Bẵng khoảng một năm sau cú thất bại chính trị ấy, bạn tôi không viết nổi báo nữa. Một điều đáng buồn, là không ra báo nữa mà bạn tôi lại chọn cách âm thầm không kèn không trống ngưng phát hành tờ Hướng Tốt. Nghe tin xấu, tôi vội liên lạc để ḥng an ủi động viên bạn, nhưng cũng chẳng thấy bạn hồi âm tôi.

... Măi tới cuối năm 2000 này, t́nh cờ trong một buổi tham dự phiên ṭa xử quyền tị nạn của một chú cựu phóng viên Hướng Tốt, tôi được chú cho biết: "Anh ấy đă mở nhà hành Tàu ở thành phố Dortmund, Tây Bắc nước Đức. C̣n, bọn em th́ tuyệt đại đa số bị toà án Đức từ chối quyền tị nạn. Hiện, chúng em lâm cảnh trục xuất trở về quê hương, hoặc lại thêm lần bơ vơ nơi xứ lạ quê người."...

Sau câu chuyện thảm đạm của chú và những người làm báo mà tôi quen biết, trước khi chia tay nhau, tôi ngỏ: Bạn có nhớ tích "Ngựa tái ông" không? Thế đó! Họa phúc đan xen nhau, chúng ta nên ư thức trước mà chọn lấy một thứ rồi hăy hành động!

 

Đức quốc 1998

 


[1] Tên gọi của Ủy Ban Điều Hợp Người Việt Đông Âu Tại Đức.

[2] Tiếng Đức "sofort", ngay lập tức !

[3] Tiếng Đức "Paß", Hộ chiếu.

[4] Điều luật tị nạn 51 thể theo Công ước Giơ-ne-ve năm 1951.

[5] Tên gọi theo lối nói lái những tờ báo VN tại Đức.

[6] Tức Liên Minh VNTD, một đoàn thể ngoại vi của MTQGTNGPVN ở hải ngoại.